L’autor
Juan Carlos Marco Pueo @chuandefonz. Naxió á Fonz l’añada 1969. Estudió Zienzias Fisicas á la Unibersidá de Zaragoza. Dende allora treballa de profesor d’Educazión Secundaria. A suya pasión por escribir se desembolicó de choben, cuan conoxió l’obra d’os autors clasicos baxorribagorzanos en luenga aragonesa.
En as modalidaz de poesía e relato curto ha obtenito bels premios: o «Condau de Ribagorza» en aragonés con os relatos: El zagal del Burrello, El número, Nessun dorma (ex aequo) y La funeraria; e ros poemarios: Me van dixá per amor y Sonetos pa rosigá cuan trona; e o premio «Cleto Torrodellas», tamién en aragonés, con La casa los telaires (accésit) e La señorita Rosario.
Ye colaborador en rebistas e diarios como Buñero de Estadilla, El Cruzado Aragonés e Ronda Somontano de Barbastro; asinas como en o libro de fiestas de Fonz. Bels d’os suyos poemas han estato cantatos por collas como Poetián, Dúo Llengua Poética e Trío Lakme.
Parti d’a suya obra ye replegata en o libro Be regulá e en castellano tien publicato o libro de poemas La arena y el mar. Díxame pescá con tú ye traduzita enta o castellano como Llévame a pescar contigo. Con ella ganó ro X Premio de Nobela Curta Ziudá de Balbastro 2018.
A nobela
O resumen ye que o presonache prenzipal, Hans Fischer, ye un choben alemán estudiante de Filolochía Románica en o suyo país, concretamén á Múnich. Allora consigue una beca ta benir á España, á un lugar d’a Baixa Ribagorza. Astí mirará de rematar a suya tesis doctoral estudián a luenga d’o lugar. Á boniquet plegará á ser uno más en aquella soziedá rural e s’intresará no solamén por a luenga sino tamién por a cultura e as chens d’o lugar. Cuasi 50 años dimpués, al sur de Gran Canaria, ferá un biache interior en o cual trobará ra paz.
Díxame pescá con tú trata temas como a medrana, l’amor, as relazions chenerazionals e a trayeutoria bital. Á yo me fa muito goyo leyer cómo os sentimientos e tamién o feito d’ocultar-los e as suyas consecuenzias son puestos en boca de personaches masculinos, me creigo que ye un nobedá porque a tradizión mos amostra que nomás as mullers padexen por iste tema.A luenga en a que ista nobela ye escrita ye mui fazilmén comprensible ta os que somos neofablans, anque ta yo e más fázil porque biacho enta l’Alta Ribagorza á órmino e ista barián ye bien conoxita, me parexe que cualsiquiera que estudie aragonés, encara que emprenzipie, poderba comprender perfeutamén iste testo .O biache bital que fa o personache consona con atros dos biaches: en o tiempo (meyo sieglo) e tamién en o espazio (de norte á sur), o que fa que siga una nobela con un filo narratibo dinamico que fa ganas de continuar leyendo-la sin aturar dica rematar as 150 pachinas e descubrir atras obras parellanas.Proposo ista leutura ta grans adolescens e chobens por istos dos motibos: a fazilidá d’a modalidá d’a luenga aragonesa e más que más porque en tien una narrazión muito dinamica e tamién fázil en una primera leutura. Antiparti ye posible fer una comprensión más fonda con un analisis d’os roles masculino e femenino que tresbaten o conzeuto tradizional. Os zinco presonaches más importans d’a narrazión tamién poderban fer chuego ta un estudio más fondo d’o suyo paper en a nobela (se poderban escubillar bels actantes, funzions e atributos d’os cuentos tradizionals). Manimenos as actibidaz que proposaré ta treballar ista nobela serán muito más simplas porque l’ochetibo no ye literario sino d’aprendizache d’a luenga aragonesa.
Propuesta de treballo d’a nobela “Díxame pescá con tú”
Como he dito no feremos un estudio literario profundo puesto que l’ochetibo ye treballar a luenga a trabés d’a leutura dende un doble enfoque (adautazión á presonas adolescentes-adultas neofablans e integrazión de totas as competenzias lingüisticas en un marco coderén -B1-). Si antimás se consiguen os ochetibos d’animar os estudians d’a luenga á descubrir atras obras literarias en aragonés e á perder o espanto á fer produzions en ista luenga, as autibidaz proposatas farán onra.
Autibidaz por destrezas lingüisticas:
As competenzias de comprensión se treballarán en diferéns fases a lo largo d’a leutura guiada. As de produzión, tanto oral com escrita se ferán al final, dimpués d’aber treballato o libro e as autibidaz de comprensión, manimenos como ye natural s’intentará integrar unas con as atras.
1- Comprensión leutora
-Antis de leyer o libro: cheolocalizar en una mapa os puestos on trascurre l’azión e o lugar de naximiento d’o autor
-Mientras se leye: fer una lista d’os presonaches con as suyas carauteristicas fisicas e psicolochicas.
-Dimpués d’a leutura: fer una linea d’o tiempo situgando os prenzipals esdebenimentos que bi ha en a narrazión.
2- Comprensión oral
-Antis de leyer o libro: completar huecos en un poema. Me ferba goyo fer ista autibidá con un poema de Juan Carlos Marco Pueo pero no he puesto alcontrar dengún en o rete, allora se puede fer con “LLaván” de "El Casorio” de Clleto Torrodellas Mur, representato en Graus por el Poetián en 2012
-Dimpués d’a leutura: ascuitar os minutos on l’autor d’o libro esplanica cómo autoeditar un libro en ista conferenzia e replecar as etapas e os prozedimientos ta fer-lo.
3- Produzión escrita
-Dimpués d’a leutura: escribir un relato (grupez de 2/3 escolanos): dezidir a linea d’o tiempo. os esdebenimentos, os presonaches e os lugars. Fer un cuento de dos planas alto u baixo.
-Con as istruzions replecatas en a segunda autibidá de comprensión oral prebaremos de fer una colezión de relatos breus e d’autoeditar-los.
4- Produzión oral
-Dimpués d’a leutura: cada grupo presenta o suyo relato as atros grupos.
-Interazión: si ye posible se poderba fer una entrebista á l’autor, presenzial o en bideo-conferenzia.
5- Treballo con atras matieras
Si se fa iste proyeuto en os zaguers cursos de Secundaria se poderba plantejar una colaborazión interdisziplinar con a materia de zienzias de naturaleza o Física aprobeitando que o autor en tien ista formazión de Fisico. Con aduya d’os esperimentos feitos por Edu Laga en a sezión “Eureka” de Charrín Charrán serba posible fer atros por os escolanos e mesmo fer os bideos e compartir-los.
Buen treballo!
Bombolona Naval
👏👏👏👏 fa goyo leyer cosetas como istas (de Bombolón Carbomer)
ResponderEliminarMuitas grazias
ResponderEliminar