domingo, 5 de marzo de 2023

ABABOLS E ORDIOS

 ABABOLS E ORDIOS: AS BARRAS D´ARAGÓN

Como podez beyer, BOMBOLONIAR ha eslexito ta o suyo logo as colors d´os ababols e d´os ordios  por enziertar-se con as colors d´as Barras d´Aragón: colors roya e amariella, que en eraldica son  denominatas respeutibamén gules e oro. 

Pero, como ye de dar, ixas colors d´as barras no promanan ni d´os ababols ni d´os ordios. Allora,  ¿de do dimanan? O suyo orichen, que no se troba en garra decumento, se ha prebato d´esplicar  por ipotesis diferiens e mesmo por interpretazions lechendarias. 

Estoi que ipotesis más prebable ye que ixas colors sigan una conzesión atorgata por a Santa  Siede á os reis d´Aragón. Asinasmesmo, os papas teneban ixe emblema como erenzio d´o  “Senatus Populusque Romanus” que en os suyos estandartes feban serbir ixas mesmas colors. 

Imachen 1.

Siñal reyal d´Aragón. Sieglo XIII. Ye tradizión que estió en a conquista de Balencia en  1238 e que Chaime I le´n dió á ra ziudá de Daroca, an se alza, como presén en agradeximiento por a suya contrebuzión á ra dita conquista.

Dito isto, d´os decumentos papals s´escuelgan, cusitos en o cobaxo d´os mesmos, unos cordons entrelazatos que amuestran as colors roya e amariella. Se feban serbir ta sustener unas boletas  (“bulas”) en as que estampaban o siello. Isto se puede beyer en os decumentos alzatos en a  Catedral de Uesca u en atros puestos. Ixas colors son as colors pontifizias. Puestar que belún u  beluna aiga bisto cuerdetas parellanas en bel pernil de Teruel que, en iste causo, se fan serbir ta  colgar-los. Pero ye platero que a sinnificazión e l´autoridá que presientaban as pontifizias no  almite contimparazión con as d´os pernils, encara que istos tiengan muito millor sapia que os  decumentos papals. 

En 1068 Sancho Ramírez, rei d´Aragón, Sobrarbe e Ribagorza, se fazió feudatario de San Pietro,  en a presona d´o suyo suzesor o Papa Alexandro II. Ta ixo biacheó ta Roma, ufriendo bosar 500  mancusos d´oro añals á ra Santa Siede. O suyo fillo se baltizará como Pietro, como símbolo de  ista alianza feudal, que teneba implicazions muito importans ta ras dos partis: por un canto  s´entroduziba en Aragón o rito romano, azeutando antimás a soberanía pontifizia; por atro canto  o reino quedaba baxo ra protezión d´o Papa. O que, en ixas puendas en as que o rei lo´n yera  por a “grazia de Dios”, guaranziaba un refirme insuperable, sin que tresbatise o monarca a suya  independenzia de feito.

Imachen 2.

A umbrela e o zimbalico, destintibos basilicals unibersals. A umbrela amuestra as colors pontifizias que s´enziertan con as d´as “barras d´Aragón”.

Ye de dar que o emplego d´ixe simbolo eraldico pontifizio nomás podeba fer-se por  atorgamiento e conzesión d´a Santa Siede : yera potestá d´o soberano fer ixa conzesión en o  sistema feudal. Paremos cuenta que en a Edá Meya con os símbolos eraldicos no se chugaba  pon. Ixas “armas” remeraban e amuestraban á toz, tanto a dependenzia basallatica como a  proteuzión que ufriba o soberano, en iste causo o Soberano Pontifize. D´astí a nuestra ipotesis. 

Ipotesis que se beye refirmata por un feito parellano, que amuestra o mesmo prozeso: as  basilicas (ilesias siñalatas y eslexitas espezialmén por o Papa) tienen tamién como destintibo as  colors pontifizias. En cualsiquier basilica, d´Aragón u de cualsiquier puesto d´o mundo, trobarez  a “umbrela” (una mena de bateaguas), que de conchunta con o “tintinabulo” (un zimbalico)  conforman os atributos basilicals. A umbrela tiene perén as mesmas colors pontifizias, ye dizir,  as mesmas colors d´as barras d´Aragón. Si en querez beyer una muito amán, a de San Lorien en  Uesca. Surte en a prozesión d´o 10 d´agosto e dimpués s´alza tota l´añada en a mesma ilesia á ra bista de toz. Ixa umbrella no ye que tienga ixas colors por estar-ne de una basilica d´Aragón.  O que pasa ye que a basilica, por o feito de ser-lo, tiene a conzesión papal de ixas colors. Como  se beye, un prozeso chemeluco d´o que fazió que esdebenisen o “siñal reyal” d´Aragón, ye dizir: o destintibo d´os suyos reis

Cal siñalar, con tot e con ixo, que no bi ha rechistro fidable d´o d´emplego d´as Barras d´Aragón  dica o sieglo dozeno con Alifonso II, fillo d´a reina Petronila d´Aragón e de Ramón Belenguer IV,  conde de Barzelona. No ye guaire platero que las emplegase iste zaguero, cuan ya yera príncipe  d´Aragón por o suyo matrimonio, como belún ha proposato. 

Imachen 3. Frescos d´a capiella de San Silbestre d´a basilica d´os Cuatro Santos de Roma, pintatos en 1246. O emperador Costantino leba d´o ramal o caballo d´o papa Inozenzio IV. Se beiga a umbrela con as colors pontifizias.

Pero en o tocante a l´orichen no puede aber-ie garra duda: nomas puede estar que pontifizio. O  suyo emplego no ese puesto estar posible sin l´atorgamiento d´os Papas. Emplegar ixas colors  sin o consentimiento d´o propietario d´o “copyright” no se l´ese ocurrito a denguno en a Edá  Meya. Ixe “copyright” pertenexeba, ni más ni menos, que á ra Santa Siede. Con ixo no se podeba  chugar. Allora o emplego d´o simbolo eraldico pontifizio por os reis d´Aragón tenió que dimanar,  igual como os símbolos basilicals, d´a conzesión espresa d´a Santa Siede.  

Con o paso d´o tiempo, ya en a mesma Edá Meya, as relazions basallaticas referitas se fuoron  esbalzando e remataron disparexendo. Por cuentra, o siñal reyal d´Aragón se ficó en a istoria,  abendo esdebenito, sieglos más tardi, o emblema eraldico d´as tierras que pertenexioron en  uno u atro inte á ra suya Corona. Asinas que o que empezipió como siñal eraldico presonal reyal  ye estato transferito en os tiempos modernos ta os territorios que pendioron d´os reis d´a  Corona d´Aragón.  


BOMBOLON BUXO

No hay comentarios:

Publicar un comentario