Lo títol orichinal: NO WOMAN NO CRY
Lo taute: BOB MARLEY (mosica)
Los cantaire e mosicaires: BOB MARLEY & THE WAILERS
L’idioma orichinal: ANGLÉS (CHAMAICA)
En l’anyo: 1974
Enlaz a Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=pHlSE9j5FGY
https://www.youtube.com/watch?v=r8RoUOW8ma0 (Live, 1975)
La Canta
Qui canta la canta, mira d'alentar melodiosament e amorosa a una muller, puestar la suya chirmana, su mai, la suya companyera, una amiga d’él u quien siga, debant d'a suya proxima ausencia. Remera intes pasaus chuntos, més que més en o suyo distrito de Trenchtown (un gheto de Kingston, cualo Goverment Yard traduzco per 'planeta gran d'o vico', como si estese un puesto cualsiquier d'o mundo), enlaz clarismo con a vida d'o mesmo Bob Marley, con a suya nineza e la suya choventut.
Poderba interpretar-se lo sentiu d'a canta como un grito ta l’optimismo en cheneral, t’a fortaleza d'ixa muller, de totas las mullers, que no lis cal tener a l'ombre (marito, fillo, chirmán, amigo) a man pa que las cosas se faigan e vaigan como cal.
La canta devinió un himno, més que més entre la chen d'os roldes que lis cuaca o reggae e los suyos perifericos como o Rastafarismo, movimiento més que més relichioso, pero tamién pulitico e filosofico que barrecha la credencia en a divinidat d’Haile Selassie, lo panafricanismo, lo consumo de cannabis, etc.
Como explanica a saber bien Ragnampaisser, lo saputo en mosica Jamaicana, en o libro La Isla del Tesoro (2023, pachinas 182 a 189), ista canta estió la primer gravata en Jamaica con caixa de ritmos i estará pa cutio la canta de Bob Marley. No a resultas d’a sensual testura d’a gravación orichinal en estudio, si que a la estandarizata balada rock encluyita en o suyo primer disco en directo Live (1975), gravau en o Lyceum de Londres.
Atras versions coneixitas en han estau las de cantaires e mosicos como Jimmy Cliff, Gilberto Gil (meio en anglés meio en portugués), Nina Simone, Joan Baez e muitos més, entre los cuals Boney M.
Las trobarez en istos enlaz:
https://www.youtube.com/watch?v=XS4SBfFQbpA
https://www.youtube.com/watch?v=MTy2FeJTym0
https://www.youtube.com/watch?v=U6HBbxBVrNE
https://www.youtube.com/watch?v=Zf9esNU818Q
https://www.youtube.com/watch?v=2nUQPhq8-Co
O taute e os mosicos
Bob Marley (Robert Nesta Marley, Jamaica, 1945 - Florida, USA, 1981), se crió en Chamaica, fillo d'una mai niera muito choven e un pai ausent blango, encara que Bob se consideró siempre como niero. Cantaire, mosico e compositor, estió o prencipal d'os precursors d'o reggae, con a suya traza distintiva de cantar e componer. Marley espardió la mosica chamaicana arredol d'o Mundo e se constituyó en simbolo d'a suya cultura; asinas ye reconoixito en Chamaica. Metió tamién en o esprito d'a suya mosica e, més que més, en as suyas letras, la espritualidat rastafari, lo panafricanismo, la devoción per o consumo de marichuana e un ubierto refirme t’as reformas democraticas socials (que li costaron un atentau que podió haber-li arramblau la vida). E, pa permanixer mito pa cutio, no le calió si que faltar tan choven de cáncer.
Entre las suyas cantas més conoixitas, a més a més de No plores muller, se'n troban d'atras como Yo maté al xérif, ¿Poderbas ser amata?, ¿Ye isto amor?, Un amor, Jamming, Rebella-te Devanta-te, etc.
The Wailers ye o grupo mosical creyato per Bob Marley e una colleta d'amigos mosicos. Fundato en 1963 en Kingston, la suya consolidación estió ta 1969. Con diferenz cambios en a suya composición, [dos d'os prencipals fundadors, Peter Tosh e Bunny Wailer, deixoron o grupo en 1974 pa prebar suerte como solistas] The Wailers, acompanyoron siempre a Bob Marley en as suyas grabacions e conciertos.
Arredol d'a autoría d'ista canta i ha una historia a recontar. O taute oficial estió, una buena colla d'anyos, Vincent Ford, compositor chamaicano amigo de Marley. Se diz que Marley haberba practicau iste procedimiento e amollau ista autoria en o suyo amigo pa escursar-se bellas obligacions contractuals que tenerba con o suyo achent e la companyía discografica, e tamién pa aduyar a lo suyo amigo, discapacitau que amenistaba silla de ruedas, e a la suya familia.
Como diz Ragnampaisser, Bob Marley estió e sigue estando un líder indiscutible d’o Tercer Mundo. Lo profeta niero més escuitau, lo sufferer singer con sentimiento de blues que, con as suyas mazadas visionarias e profeticas, ha sinyalau e identificau a ixa parte d’o Planeta que tan a ormino ixublidamos. Aquel mulato baixico, con a suya zerra de lión e o suyo bailar zompón, nodrió los espritos d’os zarrapastrosos malacotraciaus d’o Mundo…
A traduzión
Maguer a difusión, graniza e universal, d'as cantas de Marley e d'o conoiximiento d'a suya fegura artistica, ista canta tién una traza de contesto a muntón local e particular, vitalment distant t’o cutiano d'o aragonés. Tot ixo dificulta reflexar, vulcar, lo suyo contenito pleno ta l’aragonés. Per cuentra, a sencillez d'o mensache e d'a suya esprisión lo facilitan. Una cosa va per l'atra.
Como dito en parlar d'a canta, traduzco In the Government Yard in Trenchtown ta en a planeta gran d'o vico. Lo foi asinas pa que me capa bien tot en a metrica e ritmo d'a canta, pero tamién, més que més, per adaptar un puesto tan e tan local ta una esprisión un poquet menos particular i més asequible t’a nuestra comprensión.
Tamién pa que me capa bien tot en a metrica e ritmo d'a canta, foi os amigoz (plural d’amigot) al puesto de the good people we meet.
Brinco per dencima 'ypocrites' e no en foi una traduzión, ni literal ni direuta, primerament, perque no i caberba, e tamién perque ye un termino, me pienso, cuasi biblico que Marley debe emplegar pa referir-se a lo poder local en Kingston. Que, en plegau, tenerba mui mala traduzión.
Per cuentra, traduzco cornmeal porridge ta farinetas, que m'encaixaba bien e me pienso que ilustra bien a ideya de minchar de chen humil.
No hay comentarios:
Publicar un comentario